Ostatki 2025!

Ostatki to nie tylko ostatnie dni karnawału, ale także bogata tradycja, w której łączyły się dawne wierzenia, zabawy i obrzędy związane z końcem zimy. Masz ochotę na ciekawostki – przyjdź do Szarej Strefy w Przemyślu 😉

1️⃣ Dawniej Ostatki trwały dłużej niż jeden dzień

• Dziś często kojarzymy Ostatki jedynie z Tłustym Czwartkiem i Zapustnym Wtorkiem, ale kiedyś ten czas obejmował cały ostatni tydzień karnawału. W niektórych regionach Polski bawiono się nawet przez 10 dni, a w XVIII wieku bywało, że obchody trwały od święta Trzech Króli aż do Środy Popielcowej!

2️⃣ „Podkoziołek” – staropolski zwyczaj ostatkowy

• W wielu regionach Polski (np. w Wielkopolsce, na Kujawach i Śląsku) istniał zwyczaj zwany „Podkoziołkiem”. Podczas ostatkowych zabaw ustawiano na stole figurkę kozła (często wyrzeźbioną z drewna lub wyrabianą z ciasta), pod którą młode kobiety wkładały pieniądze – jako „wykup” za swój ostatni czas wolności przed Wielkim Postem. Była to także okazja do zabawy dla panien szukających mężów!

3️⃣ Dlaczego tyle jedzenia?

• Tradycja ucztowania podczas Ostatków wynikała z faktu, że w Wielkim Poście obowiązywał bardzo surowy post, a dawniej zakazane były nie tylko mięso i tłuszcze zwierzęce, ale nawet nabiał i jajka. Ludzie starali się więc „wyczyścić spiżarnię”, spożywając tłuste i bogate potrawy, aby nic się nie zmarnowało.

4️⃣ Ostatkowe „gonitwy” i psikusy

• W niektórych częściach Polski ostatkowym tradycjom towarzyszyły żarty i psikusy, które miały zwiastować pomyślność w nadchodzącym roku. Na Kaszubach popularna była zabawa w „gonitwę za gęsią” – uczestnicy musieli złapać żywą gęś lub jej pióro, co symbolizowało dostatek. W innych regionach młodzież robiła różne figle, np. smarując klamki sadzą lub podmienianie domowych przedmiotów.

5️⃣ Tłusty Czwartek dawniej nazywano „Mięsopustem”

• Choć dziś kojarzymy go głównie z pączkami, dawne Ostatki były bardziej mięsne niż słodkie! Stąd też nazwa „mięsopust”, oznaczająca „pożegnanie mięsa”. W chłopskich domach tego dnia królowały kiełbasy, pieczenie i bigos, a słodycze pojawiły się dopiero później, kiedy cukiernicy zaczęli promować pączki.

6️⃣ Diabelskie tańce na Ostatki

• W staropolskich wierzeniach wierzono, że w ostatnie dni karnawału diabły i złe duchy przyłączają się do zabawy i próbują skusić ludzi do grzechu. Dlatego w wielu miejscach odbywały się tzw. „diabelskie tańce” – zabawy, w których pojawiały się postacie diabłów i czarownic, a uczestnicy musieli wykupić się z „piekielnej” niewoli.

7️⃣ Ostatki to polski „Mardi Gras”

• Choć Mardi Gras kojarzy się głównie z Nowym Orleanem czy Rio de Janeiro, Polska miała swoje własne, barwne odpowiedniki! W przeszłości w dużych miastach odbywały się parady przebierańców, maskarady i pochody, a wśród postaci można było spotkać króla Karnawału, Śmierć oraz zakapturzonego Mnicha, który symbolizował zbliżający się Wielki Post.

8️⃣ Czy Ostatki to to samo co Zapusty?

• Pojęcia „Ostatki” i „Zapusty” często są używane zamiennie, ale nie są dokładnie tym samym. Zapusty to ogólne określenie na czas karnawałowych zabaw, a Ostatki to jego ostatnie dni. W niektórych regionach mówiło się też o „Kusakach”, czyli hucznych imprezach ostatkowych.